دیگر بر کمتر کسی پوشیده است که اساسی مشخص که برای کشت محصولات کشاورزی آنگونه که باید، در ایران وجود ندارد. نکته‌ای که وزیر جهاد کشاورزی نیز به آن اشاره کرده بود. او گفته بود که “کشاورزان ایران محصولات کشاورزی را تقاضا محور تولید می‌کنند و به همین دلیل سالی با مازاد انبوه تولید و سال دیگر با کمبود تولید مواجه می‌شویم”.

ازطرفی نبود صادرات اصولی در بخش کشاورزی باعث از دست رفتن برخی از بازارهای ایران شده است. پرسش اینجاست که علت هر یک از مصائبی که بر سر کشاورزی کشور می‌آید را باید کجا دید؟

احمد صادقیان، رییس پیشین کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی تهران و عضو فعلی کمیسیون صنعت این اتاق در این باره  پاسخ می‌دهد. او در ابتدا مسئله آب‌بر بودن برخی محصولات کشاورزی صادراتی و تهدید آن‌ها برای کل کشاورزی کشور را بیان می‌کند. «با توجه به مشکلات آبی که داریم نمی‌توانیم بگوییم صادرات محصولات کشاورزی تهدید یا فرصت است. شاید در کوتاه مدت فکر کنیم که صادرات برخی محصولات کشاورزی می‌تواند سودده باشد اما باید نگاه بلند مدت داشته باشیم که آسیبی که کشت این محصولات به منابع آب و محیط زیست کشور می‌زند به چه میزان خواهد بود».

او ادامه می‌دهد: اما از طرف دیگر بحث کلی درباره صادرات این است که صادرات یک سرمایه‌گذاری بلند مدت است یعنی یک کشاورز بازاری را پیدا می‌کند و سال‌ها محصولات خود را به آن بازار می‌برد و ممکن است زیان دهد تا وقتی که به بهره برداری برسد اما ناگهان می‌بینیم که مسئولان بخش کشاورزی با یک کمبود موقتی در بازار داخل تصمیم به ممنوعیت صادرات محصولی خاص می‌گیرند. جلوی صادرات گرفتن همانا و نابودی سرمایه‌گذاری هم همانا.  اگر از صادرات محصولات کشاورزی خارج شویم بازگشت دوباره به بازارهای کشورهای مختلف بسیار سخت خواهد بود. امسال جلو صادرات بسیاری از محصولات ایران از داخل گرفته شد و مشکل اینجاست که بازپس‌گیری دوباره این بازارها و جلب اعتماد دوباره مشتریان سخت خواهد بود. من اخیرا به وزیر جهاد کشاورزی نیز گفتم که کمبود محصولی خاص را از طریق واردات همزمان با صادرات تامین کنید تا هم صادرات قوت گیرد و هم بازار داخل دچار عارضه نشود. اگر کمبودی در بازار ایجاد می‌شود و  موقت هم هست نباید اجازه دهیم سرمایه‌گذاری نابود شود.

در نظر داشتن سلایق مصرفی بازارهای مختلف نکته دیگری است که صادقیان بر آن تاکید می‌کند. «هر بازار سلایق مصرفی خود را دارد و ما باید مطابق با سلایق مصرفی بازار هدف بسته‌بندی محصولات خود را انجام دهیم و در نظر داشتن سلیقه بازار از این جهت مهم است که صادرات ما زمانی موفق خواهد بود که باید مصرف کننده نهایی را هدف قرار دهیم تا صادرات ما تقویت شود و برند محصولات ایران شناخته‌تر شود».

فقدان تخصص در صادرات محصولات کشاورزی

نبود تخصص در صادرات محصولات کشاورزی نکته دیگری است که صادقیان به آن انتقاد دارد. «در مورد کارهای صنعتی و کشاورزی باب شده است که تولیدکننده خود به فکر صادرات هم می‌افتد و این اتفاق باعث شده است تا بسته‌بندی‌های ناصحیح و کارهای غیرحرفه‌ای در بازارهای صادراتی شکل بگیرد. برای مثال در روسیه یا جاهای دیگر با “گونی”  کلم صادر شده بود. زمانی که روسیه واردات محصولات کشاورزی ترکیه را ممنوع کرد برای ایران واقعا فرصت بی‌نظیری بود اما استفاده‌ای از آن نشد، در صورتی که همان موقع باید محصولات کشاورزی به اندازه تفکیک می‌شد و طبق استانداردهای بازار بسته‌بندی و صادر می‌شد».