مقدمه

یونجه نباتی علوفه‌ای از خانواده بقولات است که امروزه کشت آن به سرعت در حال توسعه است. مصرف این محصول به علت کیفیت بالا و خوش خوراکی و همچنین دارا بودن ذخایر غذایی، مانند: پروتئین و مواد غذایی مختلف از قبیل: کلسیم و حتی انواع ویتامین‌ها (به ویژه ویتامین‌های A, C) از اهمیت بالایی در تغذیه و سلامت دام برخوردار است. توسعه کشت نباتات علوفه‌ای، بالاخص یونجه علاوه بر تامین قسمتی از کمبود غذایی مورد نیاز دام‌های استان برای کشاورزی و حفظ منابع طبیعی و اقتصاد استان، حائز اهمیت است.

تولید یونجه با کیفیت بالا

از یونجه به صورت‌های مختلف بهره‌برداری می‌شود. این گیاه به صورت علوفه خشک، سلویی، چرای مستقیم و علوفه سبز درو شده و به مصرف می‌رسد. کیفیت آن در تناوب با گیاهان دیگر بی‌رقیب و بی‌نظیر است. برای دستیابی به عملکرد بالا و کیفیت خوب مزارع یونجه، مدیریت ویژه‌ای لازم است که کشاورزان باید آن را درنظر بگیرند. موفقیت در کشت یونجه و پایداری آن به ۳ مرحله وابسته است:

•   مرحله استقرار گیاه؛
•   نگهداری از گیاهان؛
•  برداشت صحیح و اصولی.

یکی از راه‌های افزایش عملکرد یونجه، استقرار و پایداری گیاه یا به عبارتی تراکم و قوی بودن مزرعه است. در یک مزرعه با گیاهان مقاوم و باثبات، ضمن داشتن عمکلرد بالا، توان رقابت با علف‌های هرز نیز افزایش می‌یابد، استقرار ضعیف یونجه، تراکم علف‌های هرز را در مزرعه زیاد کرده و موجب رشد بیشتر آنها خواهد شد.

طول هر کرت یونجه، بسته به ساختمان خاک و چگونگی شیب زمین متغیر است. در خاک‌های شنی رسی طول هر کرت را نسبت به خاک‌های رسی شنی کمتر درنظر می‌گیرند. حداقل طول کرت‌های زراعت یونجه، معمولاً ۵۰ متر و حداکثر آن گاهی به ۱۰۰ متر هم می‌رسد. بعد از آماده شدن ردیف‌ها و کرت‌‌ها، نهرهای مخصوص آبیاری احداث خواهد شد.

پس کشت بهاره یونجه با شخم عمیق زمین در پاییز، آغاز می‌شود. سپس در بهار پس از یک شخم دیگر (در صورت لزوم) دیسک زدن، دندانه زدن، مرزکشی و سرانجام نهرکنی مزرعه یونجه آماده برای آبیاری خواهد شد.

کودهای مورد نیاز زراعت یونجه

کودهای فسفاته، ازته، سولفات پتاسیم، گوگرد و ریزمغذی های قبل از شخم و کشت یونجه مصرف می شوند و سپس اقدام به شخم زدن می کنیم. در صورت استفاده از کود حیوانی، بهتر است دو ماه قبل از کاشت بوسیله شخم با خاک مخلوط شود. بهترین راه برای شناسایی کمبود مواد غذایی در خاک، آزمون خاک است که قبل از یونجه‌کاری اقدام به تهیه نمونه خاک می‌نماییم.

مهیا کردن زمین

یونجه را می‌توان در دو فصل بهار و پاییز کشت نمود. در کش‌های پاییزه، قبل از شروع بارندگی، خاک را به عمق ۳۰-۲۵ سانتیمتر (بسته به ساختمان خاک) ‌شخص عمیق می‌زنند، بعد از فرا رسیدن بهار یا یکی دو هفته قبل از کشت در صورت لزوم، شخم دیگری، این بار در جهت عمود بر شخم پاییزه، زده می‌شود. این شخم باعث خرد کردن کلوخه و دفن مابقی علف‌های هرز و بقایای گیاهی می شود.

بعد از شخم بهاره، دیسک می‌زنند و در صورت وجود بقایای خشتی یا ریشه علف‌های هرز باید به وسیله دندانه آنها را جمع‌آوری کرده، سپس زمین را تسطیح می‌کنند. عمل تسطیح دوباره در جهت عمود بر هم انجام می‌گیرد. تسطیح زمین در زراعت‌های مکانیزه یونجه، اهمیت دارد. فواصل ردیف‌های کشت یونجه را ۵۰-۲۰ سانتیمتر انتخاب می‌کنند.

این گیاه مهمترین گیاه علوفه‌ای دنیا و اولین گیاه علوفه‌ای اهلی شده، به شمار می‌رود که بشر اولیه آن را به درستی به عنوان یک گیاه با ارزش از لحاظ تغذیه دام تشخیص داده است. مرکز جغرافیایی یونجه را اغلب ایران می‌دانند و باید گفت که کاشت یونجه از دیرباز در ایران معمول بوده است و به عنوان ملکه گیاهان علوفه‌ای و همچنین طلای سبز شناخته شده است. از آنجایی که ریشه‌های یونجه سبب تثبیت نیتروژن در خاک می شوند، کشت آن برای تناوب زراعی، بسیار مطلوب است، زیرا علاوه بر توسعه و بهبود خاک، نیتروژن تثبیت شده برای محصولات بعدی فراهم می‌شود.

خصوصیات گیاه‌شناسی

یونجه گیاهی است دارای ریشه راست و عمیق که از رشد مریستم انتهایی ریشه‌چه، حاصل می‌شود. به موازات پیدایش ریشه اولیه، قسمت زیر لپه نیز رشد کرده و لپه را از خاک خارج می‌کند. ساقه اصلی یونجه دارای انشعاب‌های بسیار زیاد و ظریفی است که هر کدام برگ‌های مرکب زیادی را در بر دارد.

توصیه

قدرت اسیدی یا pH مطلوب خاک برای کشت یونجه را باید حدود ۷ (یا خنثی) درنظر گرفت. pH بالاتر از ۷ (قلیایی) برای زراعت یونجه مناسب و کمتر از ۷ (اسیدی) نامناسب است. به همین دلیل زراعت یونجه در خاک‌هایی که در آنجا میزان بارندگی بالا و خاک نیز اسیدی است،‌ یا عمل نمی‌آید و یا در صورت پاگرفتن زراعت، عملکر‌د آن بسیار ناچیز و طول عمر آن کوتاه است.

بنابراین برای فراهم آوردن شرایط مناسب رشد و نمو برای یونجه در خاک‌های اسیدی،‌ باید به خاک‌هایی که pH کمتر از ۷ دارند، به مقدار لازم آهک داد. آهک را باید حدود ۶ ماه قبل از کاشت، به خاک اسیدی اضافه کرد و یا می‌توان نصف آن را در موقع کشت و نصف دیگر به عنوان سرک به زمین داد

. 

تاریخ و روش کاشت

میزان بذر لازم برای کشت یک هکتار یونجه، ۲۵-۲۰ کیلوگرم در هکتار است. باید توجه داشت که بذر یونجه را قبل از کشت با باکتری مخصوص یونجه آغشته می‌کنند. کاشت باید سطحی انجام شود (۲-۱ سانتیمتر)، زیرا در غیراینصورت احتمال پوسیدگی بذر زیاد است. فقط در خاک‌های سبک می‌توان عمق کاشت را بیشتر گرفت. یونجه را می‌توان در اوایل پاییز پس از برداشت محصولات تابستانه یا اوایل بهار کاشت.

داشت

آبیاری بخصوص در اوایل دوره رشد اهمیت دارد. به طور کلی، فواصل آبیاری بین ۱۲-۷ روز است. باید توجه داشت که یونجه جوانه زده نسبت به زیادی و یا کمبود آب آبیاری، شوری خاک و یا سله بستن سطح خاک، حساسیت خاصی نشان می‌دهد. به همین منظور بهتر است بعد از هر دو چین یونجه، حدود ۸۰-۵۰ کیلوگرم اوره به صورت سرک مصرف نمود.

برداشت

برداشت یونجه به دو طریق دستی و ماشینی صورت می‌گیرد. در زراعت‌های کوچکتر، یونجه را با داس‌های مخصوص درو نمود، سپس به جمع‌آوری آن اقدام می‌نمایند که می توان آن را به صورت تر به مصرف تعلیق دام رسانید یا آن را برای ذخیره‌ زمستان خشک نمود. 

برای آگاهی از قیمت روز یونجه به سایت بازار کشاورزان بوکان مراجعه کنید .

برچسپ ها: زراعت یونجه طلای سبز قیمت یونجه کاشت یونجه یونجه