مقدمه

يونجه نباتی علوفه‌ای از خانواده بقولات است كه امروزه كشت آن به سرعت در حال توسعه است. مصرف اين محصول به علت كيفيت بالا و خوش خوراكی و همچنين دارا بودن ذخاير غذايی، مانند: پروتئين و مواد غذايی مختلف از قبيل: كلسيم و حتي انواع ويتامين‌ها (به ويژه ويتامين‌هاي A, C) از اهميت بالايی در تغذيه و سلامت دام برخوردار است. توسعه كشت نباتات علوفه‌ای، بالاخص يونجه علاوه بر تامين قسمتی از كمبود غذايی مورد نياز دام‌های استان براي كشاورزی و حفظ منابع طبيعی و اقتصاد استان، حائز اهميت است.

توليد يونجه با كيفيت بالا

از يونجه به صورت‌های مختلف بهره‌برداری مي‌شود. اين گياه به صورت علوفه خشك، سلويی، چرای مستقيم و علوفه سبز درو شده و به مصرف مي‌رسد. كيفيت آن در تناوب با گياهان ديگر بي‌رقيب و بي‌نظير است. براي دستيابی به عملكرد بالا و كيفيت خوب مزارع يونجه، مديريت ويژه‌اي لازم است كه كشاورزان بايد آن را درنظر بگيرند. موفقيت در كشت يونجه و پايداری آن به ۳ مرحله وابسته است:

•   مرحله استقرار گياه؛
•   نگهداري از گياهان؛
•  برداشت صحيح و اصولی.

يكي از راه‌های افزايش عملكرد يونجه، استقرار و پايداری گياه يا به عبارتی تراكم و قوی بودن مزرعه است. در يك مزرعه با گياهان مقاوم و باثبات، ضمن داشتن عمكلرد بالا، توان رقابت با علف‌هاي هرز نيز افزايش مي‌يابد، استقرار ضعيف يونجه، تراكم علف‌های هرز را در مزرعه زياد كرده و موجب رشد بيشتر آنها خواهد شد.

طول هر كرت یونجه، بسته به ساختمان خاك و چگونگي شيب زمين متغير است. در خاك‌های شنی رسی طول هر كرت را نسبت به خاك‌های رسی شنی كمتر درنظر مي‌گيرند. حداقل طول كرت‌های زراعت يونجه، معمولاً ۵۰ متر و حداكثر آن گاهي به ۱۰۰ متر هم مي‌رسد. بعد از آماده شدن رديف‌ها و كرت‌‌ها، نهرهای مخصوص آبياری احداث خواهد شد.

پس كشت بهاره يونجه با شخم عميق زمين در پاييز، آغاز مي‌شود. سپس در بهار پس از يك شخم ديگر (در صورت لزوم) ديسك زدن، دندانه زدن، مرزكشی و سرانجام نهركنی مزرعه يونجه آماده برای آبياری خواهد شد.

كودهای مورد نياز زراعت يونجه

كودهای فسفاته، ازته، سولفات پتاسيم، گوگرد و ريزمغذی های قبل از شخم و كشت يونجه مصرف می شوند و سپس اقدام به شخم زدن می كنيم. در صورت استفاده از كود حيوانی، بهتر است دو ماه قبل از كاشت بوسيله شخم با خاك مخلوط شود. بهترين راه براي شناسايی كمبود مواد غذایی در خاك، آزمون خاك است كه قبل از يونجه‌كاری اقدام به تهيه نمونه خاك مي‌نماييم.

مهیا کردن زمین

يونجه را مي‌توان در دو فصل بهار و پاييز كشت نمود. در كش‌های پاييزه، قبل از شروع بارندگي، خاك را به عمق ۳۰-۲۵ سانتيمتر (بسته به ساختمان خاك) ‌شخص عميق مي‌زنند، بعد از فرا رسيدن بهار يا يكي دو هفته قبل از كشت در صورت لزوم، شخم ديگری، اين بار در جهت عمود بر شخم پاييزه، زده مي‌شود. اين شخم باعث خرد كردن كلوخه و دفن مابقی علف‌های هرز و بقايای گياهی می شود.

بعد از شخم بهاره، ديسك مي‌زنند و در صورت وجود بقايای خشتی يا ريشه علف‌های هرز بايد به وسيله دندانه آنها را جمع‌آوري كرده، سپس زمين را تسطيح مي‌كنند. عمل تسطيح دوباره در جهت عمود بر هم انجام مي‌گيرد. تسطيح زمين در زراعت‌هاي مكانيزه يونجه، اهميت دارد. فواصل رديف‌های كشت يونجه را ۵۰-۲۰ سانتيمتر انتخاب مي‌كنند.

اين گياه مهمترين گياه علوفه‌ای دنيا و اولين گياه علوفه‌ای اهلی شده، به شمار مي‌رود كه بشر اوليه آن را به درستی به عنوان يك گياه با ارزش از لحاظ تغذيه دام تشخيص داده است. مركز جغرافيايی يونجه را اغلب ايران مي‌دانند و بايد گفت كه كاشت يونجه از ديرباز در ايران معمول بوده است و به عنوان ملكه گياهان علوفه‌ای و همچنين طلای سبز شناخته شده است. از آنجايی كه ريشه‌های يونجه سبب تثبيت نيتروژن در خاك می شوند، كشت آن برای تناوب زراعی، بسيار مطلوب است، زيرا علاوه بر توسعه و بهبود خاك، نيتروژن تثبيت شده برای محصولات بعدی فراهم مي‌شود.

خصوصيات گياه‌شناسی

يونجه گياهی است دارای ريشه راست و عميق كه از رشد مريستم انتهايی ريشه‌چه، حاصل مي‌شود. به موازات پيدايش ريشه اوليه، قسمت زير لپه نيز رشد كرده و لپه را از خاك خارج مي‌كند. ساقه اصلی يونجه دارای انشعاب‌های بسيار زياد و ظريفی است كه هر كدام برگ‌های مركب زيادی را در بر دارد.

توصيه

قدرت اسيدی يا pH مطلوب خاك براي كشت يونجه را بايد حدود ۷ (يا خنثي) درنظر گرفت. pH بالاتر از ۷ (قليايي) براي زراعت يونجه مناسب و كمتر از ۷ (اسيدي) نامناسب است. به همين دليل زراعت يونجه در خاك‌هايي كه در آنجا ميزان بارندگي بالا و خاك نيز اسيدي است،‌ يا عمل نمي‌آيد و يا در صورت پاگرفتن زراعت، عملكر‌د آن بسيار ناچيز و طول عمر آن كوتاه است.

بنابراين برای فراهم آوردن شرايط مناسب رشد و نمو براي يونجه در خاك‌هاي اسيدي،‌ بايد به خاك‌هايی كه pH كمتر از ۷ دارند، به مقدار لازم آهك داد. آهك را بايد حدود ۶ ماه قبل از كاشت، به خاك اسيدی اضافه كرد و يا مي‌توان نصف آن را در موقع كشت و نصف ديگر به عنوان سرك به زمين داد

. 

تاريخ و روش كاشت

ميزان بذر لازم براي كشت يك هكتار يونجه، ۲۵-۲۰ كيلوگرم در هكتار است. بايد توجه داشت كه بذر يونجه را قبل از كشت با باكتری مخصوص يونجه آغشته مي‌كنند. كاشت بايد سطحی انجام شود (۲-۱ سانتيمتر)، زيرا در غيراينصورت احتمال پوسيدگی بذر زياد است. فقط در خاك‌های سبك مي‌توان عمق كاشت را بيشتر گرفت. يونجه را مي‌توان در اوايل پاييز پس از برداشت محصولات تابستانه يا اوايل بهار كاشت.

داشت

آبياری بخصوص در اوايل دوره رشد اهميت دارد. به طور كلی، فواصل آبياری بين ۱۲-۷ روز است. بايد توجه داشت كه يونجه جوانه زده نسبت به زيادی و يا كمبود آب آبياری، شوری خاك و يا سله بستن سطح خاك، حساسيت خاصی نشان مي‌دهد. به همين منظور بهتر است بعد از هر دو چين يونجه، حدود ۸۰-۵۰ كيلوگرم اوره به صورت سرك مصرف نمود.

برداشت

برداشت يونجه به دو طريق دستی و ماشينی صورت مي‌گيرد. در زراعت‌های كوچكتر، يونجه را با داس‌های مخصوص درو نمود، سپس به جمع‌آوری آن اقدام مي‌نمايند كه می توان آن را به صورت تر به مصرف تعليق دام رسانيد يا آن را براي ذخيره‌ زمستان خشك نمود. 

برای آگاهی از قیمت روز یونجه به سایت بازار کشاورزان بوکان مراجعه کنید .

برچسپ ها: زراعت یونجه طلای سبز قیمت یونجه کاشت یونجه یونجه